VADEMECUM ARCHITEKTA – roboty ciesielskie i deskowania, cz. V

Roboty ciesielskie na budowie

Do prac ciesielskich wykonywanych na budowie zalicza się elementy, takie jak:

1. ogrodzenie;
2. budynki tymczasowe;
3. cieplaki – obudowy zabezpieczające przed działaniem czynników atmosferycznych (wiatru, deszczu, mrozu), osłaniające najczęściej fragment konstrukcji w celu umożliwienia ciągłości robót;
4. deskowania – prowizoryczne konstrukcje z pojedynczych desek, płyt drewnianych, sklejki lub elementów metalowych, które są wykorzystywane do wznoszenia konstrukcji betonowych i żelbetowych oraz mają za zadanie nadanie odpowiednich kształtów mieszance betonowej, podtrzymanie zbrojenia oraz utrzymanie świeżego betonu do czasu uzyskania przez niego odpowiedniej wytrzymałości, deskowanie powinno mieć wystarczającą sztywność i wytrzymałość; aby przenieść inne obciążenia poza wykonywany element (np. pracujących ludzi i używanego do robót sprzętu);
5. stemplowania – przenoszą obciążenia pionowe i poziome, ich funkcję pełnią okrąglaki z drewna iglastego o średnicy co najmniej 8 cm (stosowane są również stemple z rur stalowych);
6. rusztowania – służą do podtrzymania deskowań wraz ze stemplami – stosowane są przy pomostach roboczych, transporcie betonu i innych materiałów oraz umożliwiają dostęp do wykonywanej konstrukcji budynku;
7. ławy drutowe – przeznaczone są do wyznaczania fundamentów, składają się ze słupków wbitych w ziemię, wystających 1 m ponad teren, oraz z przybitych do nich

   poziomo desek, na których rozciąga się druty wyznaczające obrys fundamentów i ścian budynku;

8. rynny drewniane – służą do podawania mieszanki betonowej.  

Warsztat ciesielski na budowie

Składa się on – w kolejności technologicznej – z:

1. wiaty – do składowania drewna w stosach, tarcicę układa się warstwami prostopadle do kierunku przewiewu na dobrze wysuszonych listwach podkładowych;
2. ciesielni – wyposażonej w ręczne i mechaniczne urządzenia do obróbki drewna (piły tarczowe, wiertarki stacjonarne, wkrętarki i szlifierki) oraz stoły ciesielskie do montażu elementów;
3. wiaty – magazynu – do składowania gotowych elementów.

Odbiory elementów ciesielskich

Odbiory mogą być prowadzone jako międzyoperacyjne, częściowe – w trakcie robót ciesielskich lub po ich zakończeniu. Porównuje się podczas nich zgodność przekrojów i rozmieszczenia elementów z dokumentacją, która określa m.in.: jakość materiałów (klasę i rodzaj drewna), elementy podlegające zabezpieczeniu przed wilgocią i ogniem oraz wymagania dotyczące ochrony przed korozją biologiczną.

Podstawą do oceny technicznej konstrukcji drewnianych jest sprawdzenie jakości:

1. wbudowanych materiałów;
2. elementów wykonanych przed ich wbudowaniem;
3. gotowej konstrukcji.

Przeznaczone na te konstrukcje materiały powinny być zbadane przy dostawie, a ich oceny przy odbiorze należy dokonać na podstawie zapisów w dzienniku budowy, protokołów oraz zaświadczeń z kontroli międzyoperacyjnych.

Badanie elementów przed zmontowaniem dotyczy sprawdzenia:

1. zgodności wykonania połączeń z projektem;
2. wymiarów wzorników i konturów oraz poszczególnych elementów konstrukcji za pomocą taśmy stalowej z podziałką milimetrową;
3. wilgotności drewna.

Dopuszczalne odchyłki – dwustronne, symetryczne – nie powinny być większe niż 1/200 wymiaru, zaś w przypadku konstrukcji zestawczych (z drewna i materiałów drewnopochodnych) nie mogą przekraczać 60 mm.

Deskowania – ich klasyfikacja i zastosowanie

Deskowanie jest urządzeniem formującym elementy monolityczne betonowe i żelbetowe oraz zapewniającym elementom konstrukcyjnym zasadnicze właściwości w ustroju budowli. W związku z tym musi charakteryzować się właściwą szczelnością i sztywnością. Powinno być też szybkie w montażu i demontażu w zaplanowanym czasie.

Klasyfikacja i zastosowanie:

1. deskowanie pełne (wykonane tradycyjnie i indywidualnie) – z desek i materiałów drewnopochodnych, stosowane obecnie tylko do wykonywania niepowtarzalnych elementów o skomplikowanych kształtach;
2. deskowanie rozbieralno-przestawne (wykonane fabrycznie) –  drobnowymiarowe do montażu i demontażu ręcznego oraz wielkowymiarowe do instalowania z użyciem maszyn budowlanych, używane przy wykonywaniu ścian, słupów, płyt stropowych i dachowych w budynkach oraz fundamentów pod urządzenia technologiczne;
3. deskowanie członowe – składające się z elementów: tunelowych, kątowych, szufladowych i stolikowych, tworzących zespoły do jednoczesnego formowania ścian i stropów lub tylko stropów w przypadku ustrojów ścianowych o układzie komorowym otwartym;
4. deskowanie pionowo-przestawne – układane na rusztowaniach wieżowych lub samowznoszące, przestawiane za pomocą żurawia albo wyposażone w urządzenia hydrauliczne umożliwiające samodzielną zmianę położenia, stosowane przy realizacji budynków wielokondygnacyjnych, zasobników i zbiorników, obiektów wieżowych, trzonów komunikacyjnych budynków wysokościowych itp.;
5. deskowanie wspornikowe – służące do wykonywania płyt balkonowych, mostów, estakad itp.;
6. deskowanie ślizgowe – zespół elementów do wznoszenia ścian budynków wysokościowych o niewielkiej powierzchni rzutu oraz budowli takich jak: zasobniki, zbiorniki cylindryczne, kominy przemysłowe;
7. deskowanie na rusztowaniu przetaczanym – zespół elementów do formowania m.in.: tuneli metra, kolektorów kanalizacyjnych;
8. deskowanie mostowe – układane na rusztowaniach rurowych, słupowych lub wieżowych z dźwigarami kratowymi i wysuwanymi wspornikami, zawieszone na linach – stosowane do wznoszenia mostów i wiaduktów o ustrojach belkowych, płytowych, skrzynkowych i łukowych.

Deskowania, bezpośrednio formujące powierzchnię betonowego elementu stropu, współpracują z elementami wsporczymi, takimi jak konstrukcje: stojakowe, słupowe, wieżowe i dźwigarowe.

Zasady odbioru deskowań w konstrukcjach z betonu

Przy odbiorze deskowania należy sprawdzić:

1. przekroje i rozstawy podpór oraz ich usztywnienia;
2. jego szczelność;
3. wartość roboczej strzałki ugięcia (jeżeli była przewidziana);
4. prawidłowość wykonania deskowania w poziomie i w pionie;
5. dopuszczalne odchyłki wymiarowe;
6. oczyszczenie płaszczyzny deskowania;
7. prawidłowość pokrycia powierzchni preparatami zmniejszającymi przyczepność do betonu.

Bezpieczne wykonywanie prac ciesielskich

Podczas wykonywania prac ciesielskich należy przestrzegać następujących zasad:

1. roboty z drabin można wykonywać tylko do wysokości 3,0 m;
2. w czasie montażu i demontażu deskowań trzeba stosować konstrukcje usztywniające i rozpierające, które zabezpieczają przed ich zawaleniem się;
3. ręczne podawanie elementów deskowań w pionie jest dopuszczalne tylko do wysokości 3,0 m;
4. przy obsłudze pilarek tarczowych i łańcuchowych nie wolno:

• ciąć drewna przed osiągnięciem pełnych obrotów przez pilarkę,
• używać maszyn niemających właściwych osłon,
• używać częściowo uszkodzonych pilarek,
• dopuszczać do pracy z użyciem pilarek osób nieprzeszkolonych w zakresie ich obsługi.

Ciąg dalszy nastąpi…

Stanisław Łapieński Piechota

Architekt IARP

członek Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej IARP, delegat na Zjazd Krajowy POOIA