WYROBY MALARSKIE: ICH CECHY I PRZEZNACZENIE
Powłoka malarska powinna spełniać dwa zadania: zapewniać właściwą ochronę podłoża przed działaniem czynników atmosferycznych oraz nadawać właściwy efekt estetyczny. Można to uzyskać poprzez właściwe przygotowanie podłoża oraz zastosowanie odpowiednich produktów i prawidłowej technologii malowania.
Podstawowe składniki wyrobów malarskich to:
- spoiwa – substancje mające zdolność tworzenia powłoki na pokrywanej powierzchni;
- pigmenty, barwniki, wypełniacze – substancje barwiące, kryjące lub wypełniające, stosowane w postaci zawiesiny lub roztworu, które powstają po odparowaniu rozpuszczalników;
- rozpuszczalniki – ciecze lotne, których zadaniem jest stworzenie roztworu ze spoiw umożliwiającego powstanie cienkiej powłoki, początkowo płynnej, a w miarę odparowywania rozpuszczalnika przechodzącej w ciało stałe, oraz zapewnienie prawidłowego przebiegu przemian fizykochemicznych;
- środki specjalne, pomocnicze – nadające wyrobom malarskim określone właściwości – są to m.in.: dyspergatory, peptyzatory, środki zapobiegające kożuszeniu, utwardzacze, stabilizatory emulsji.
Wśród wyrobów malarskich wyróżnia się:
- farby – czyli pigmenty w cieczy, którą stanowi spoiwo, po naniesieniu pełnią funkcje ochronne;
- emalie – roztwory koloidalne spoiwa w rozpuszczalnikach organicznych, z reguły mają zadanie dekoracyjne;
- lakiery – roztwory nielotnych substancji powłokotwórczych (żywice, asfalty itp.) w rozpuszczalnikach i rozcieńczalnikach, cecha charakterystyczna to brak zdolności krycia.
Klasyfikacja wyrobów malarskich według typu spoiwa:
- akrylowe – (wodne) stosowane na beton, tynki mineralne, tynki mineralno-polimerowe (nie nadają się do używania w przypadku tynków wapiennych) – powłoki są elastyczne i dobrze maskują niewielkie pęknięcia murów powstałe na skutek naprężeń termicznych - wadą jest tendencja do żółknięcia;
- ftalowe – (na bazie żywic alkilowych) odporne na czynniki atmosferyczne przy małej odporności na chemikalia i rozpuszczalniki (nie nadają się do stosowania na stal ocynkowaną, konstrukcje podwodne, wewnętrzne części zbiorników) są wykorzystywane w pracach renowacyjnych - ich wadą jest marszczenie przy grubej powłoce, a także utrata połysku oraz kredowanie po dłuższym czasie i stosowaniu na zewnątrz;
- bitumiczne – (na bazie asfaltów, smoły pogazowej i produktach pochodnych) odporne na słabe kwasy i alkalia, sole, wodę morską oraz agresywne środowisko, mało odporne na działanie olejów roślinnych, węglowodorów i innych rozpuszczalników; z uwagi na czarny kolor są stosowane do malowania podwodnych części konstrukcji, wnętrz zbiorników oraz jako podkład pod izolację;
- chlorokauczukowe – (na bazie chlorowanego kauczuku z dodatkiem plastyfikatorów) - odporne na działanie kwasów i alkaliów oraz wodoodporność, mało odporne na oleje oraz tłuszcze roślinne i zwierzęce, z racji odporności chemiczniej stosowane są nawet w zanieczyszczonych środowiskach - ich wadą jest zanikanie połysku, żółknięcie i kredowanie powłok;
- epoksydowe – (na bazie żywic epoksydowych z modyfikatorami) są dwuskładnikowe i miesza się je w odpowiednich proporcjach przed malowaniem, charakteryzują się znaczną twardością, dobrą przyczepnością do stali oraz dużą odpornością na wodę, oleje, chemikalia i rozpuszczalniki; farby epoksydowe wodorozcieńczalne stosowane są przy wykonywaniu powłok wewnątrz pomieszczeń, w których trzeba odprowadzić ładunki elektryczne i mogą być nakładane na beton, stal ocynkowaną i aluminium - wady to szybka utrata połysku i kredowanie powłoki narażonej na długotrwałe nasłonecznienie;
- klejowe – (na bazie klejów roślinnych, celulozowych, kazeinowych lub glutenowych) wrażliwe na wilgoć i działanie wody, używane we wnętrzach na wszystkie rodzaje tynków – aktualnie stosowane bardzo rzadko;
- kazeinowe – (na bazie kleju kazeinowego lub mieszanki kazeiny z mlekiem wapiennym) jest to odmiana farb klejowych - obecnie rzadko wykorzystywana;
- silikatowe – (na bazie szkła wodnego potasowego oraz szkła wodnego z dodatkiem dyspersji polimerowych i środków hydrofobowych) - o dużej odporności na działanie czynników atmosferycznych i na zabrudzenia, przy bardzo dobrej przyczepności do podłoży mineralnych oraz dużej przepuszczalności pary wodnej i gazów; można je nanosić na beton, tynki wapienno-cementowe, stare powłoki z farb silikonowych i krzemianowych, nie nadają się do malowania podłoży gipsowych oraz powierzchni uprzednio pomalowanych farbami akrylowymi;
- lateksowe – (wodne) mogą być stosowane zarówno wewnątrz pomieszczeń jak i na zewnątrz budynku, w trakcie malowania i wysychania nie wydzielają substancji szkodliwych dla otoczenia;
- nitrocelulozowe – (na bazie roztworu nitrocelulozy) używane jako spoiwa podkładowe i emalie szybkoschnące;
- olejne – (olejno-żywiczne i pokostowe) charakteryzują się dużą przyczepnością i elastycznością, stosowane jako podkładowe i nawierzchniowe na drewno, na tynki wapienno-cementowe (lamperie wodoodporne) oraz jako zewnętrzne antykorozyjne;
- poliuretanowe – (jedno- i dwuskładnikowe oraz uretanowe) podłoże musi być starannie przygotowane (metodą strumieniowo-ścierną) są odporne na chemikalia i wykazują dobrą przyczepność do stali - należy wystrzegać się kontaktu z wodą, która w wyniku reakcji chemicznej może spowodować uszkodzenie powłoki;
- silikonowe – (na bazie emulsji silikonowej) zalety: odporność na działanie promieni UV, kwaśnych deszczy oraz duża przepuszczalność gazów – co umożliwia odparowanie wilgoci z podłoża, można je stosować na każde podłoże – wada to ich wysoka cena;
- wapienne – stanowią mieszaninę ciasta wapiennego, pigmentów oraz ewentualnie innych spoiw – obecnie rzadko używane, głównie do renowacji obiektów zabytkowych oraz do malowania ścian i sufitów piwnic, garaży, pomieszczeń gospodarczych itp.;
- winylowe – (na bazie kopolimerów octanu winylu z monomerami akrylowymi) stosowane na beton, cegłę i tynki, wykazują elastyczność i odporność na działanie promieni UV, farby winylowe rozpuszczalnikowe są odporne na kwasy i alkaliczne związki środowiska.
PRACE PRZYGOTOWAWCZE DO MALOWANIA
Przed rozpoczęciem malowania zawsze należy zapoznać się z informacjami podanymi na opakowaniach wyrobów malarskich, gdzie znajdują się dane dotyczące:
- przeznaczenia – do jakiego podłoża należy stosować produkt;
- sposobu użycia – w jaki sposób należy przygotować podłoże, w jakiej temperaturze trzeba prowadzić roboty itp.;
- sposobu nanoszenia – jaką techniką nanosić farbę: pędzlem, wałkiem czy metodą natryskową;
- krycia – ile razy należy malować nawierzchnię, aby uzyskać całkowite pokrycie (podawane za pomocą symboli – „1 -2” co oznacza, że w przypadku niewystarczającego jednego malowania powinno się stosować dwa, lub „1 -3” - (analogicznie);
- wydajności – ile farby należy użyć do konkretnej powierzchni;
- czasu schnięcia – po jakim czasie pomalowana powierzchnia jest sucha i można nanosić kolejne warstwy, co zależy od temperatury i wilgotności pomieszczenia;
- rodzaju rozcieńczalnika – czym należy rozcieńczyć farbę dla uzyskania odpowiedniej konsystencji;
- okresu przydatności do stosowania – przez jaki czas farba zachowuje swoje właściwości i tworzy powłokę dobrej jakości;
- atestów – zgodności z oceną Państwowego Zakładu Higieny (PZH), z Polską Normą lub znak E, który oznacza produkt ekologicznie bezpieczny.
Do malowania nowych tynków można przystąpić dopiero po zakończeniu okresu ich dojrzewania, który w zależności od rodzaju tynku i farby może trwać nawet do 6 tygodni. Powierzchnię nowych tynków należy przetrzeć drewnianym klockiem, w celu usunięcia zachlapań i grudek zaprawy, a następnie odkurzyć. Przed przystąpieniem do malowania trzeba dokładnie przejrzeć wszystkie ściany, szczególnie przy ościeżnicach drzwi i okien, pod kątem ewentualnych spękań i szczelin, które należy wypełnić elastyczną masą akrylową, przy czym nie można stosować mas silikonowych, ponieważ nie dają się one pomalować. Drobne odpryski i pęknięcia tynków należy wypełnić gładzią tynkową. Tynków nie zaleca się gruntować mlekiem wapiennym (tzw. białkowanie) ponieważ warstwa wapna, po wyschnięciu, nie jest spoista i powoduje to łuszczenie się farby nawierzchniowej. Obecnie gruntowanie wykonuje się specjalną farbą emulsyjną, która dodatkowo wygładza tynk i zmniejsza chłonność podłoża. Nowe tynki gipsowe należy najpierw zaimpregnować bezbarwnymi preparatami na bazie akrylu. Do gruntowania można również użyć rozcieńczonej farby przeznaczonej do malowania ścian – ale ściana musi być wówczas sucha i jednolita na całej powierzchni.
Przy prowadzeniu prac remontowych, gdzie występują tynki ze starą powłoką, która dobrze trzyma się podłoża, przygotowanie pod malowanie ogranicza się do: oczyszczenia ściany z kurzu, usunięcia niepotrzebnych gwoździ, haków itp. oraz uzupełnienia ubytków tynku masą szpachlową, a drobnych pęknięć elastyczną masą akrylową. Jeżeli pomieszczenie było poprzednio malowane farbą klejową lub warstwa farby jest zbyt gruba – należy ją usunąć. Ściany, z których usunięto tapetę lub farbę trzeba przed malowaniem zagruntować roztworem wodnym szarego mydła (1–2,5%) i wygładzić szpachlą tynkarską. Ściany pomalowane uprzednio farbą olejną należy przetrzeć papierem ściernym i odkurzyć, zaś w przypadku gdy ma być zastosowana farba emulsyjna, farbę olejną powinno się usunąć preparatami do farb olejnych.
W pomieszczeniach zawilgoconych, źle wentylowanych i przemarzających, gdzie na ścianach pojawiają się wykwity pleśni - w pierwszej kolejności należy zlikwidować przyczyny ich powstania poprzez np. poprzez ocieplenie ścian, zmianę systemu wentylacji i dopiero potem zniszczyć pleśnie oraz grzyby w miejscu ich występowania, a następnie, po wyschnięciu powierzchni, zeskrobać warstwy farby aż do tynku i pokryć ją środkiem impregnującym przeciwgrzybicznym. Stosując impregnat powinno się ściśle przestrzegać instrukcji użycia, a następnie uzupełnić braki tynku i pomalować specjalnymi farbami bioodpornymi, które nie dopuszczają do rozwoju pleśni oraz innych mikroorganizmów.
Powierzchnie drewniane przeznaczone do malowania powinny być równe i gładkie, pozbawione zanieczyszczeń (kurzu, pyłu, ziemi, kory, zatłuszczeń itp.), plam, starych łuszczących się powłok i pęcherzy żywicy, wilgotność drewna musi wynosić maksimum 10 – 15%. Wszelkie ubytki i pory drewna uzupełnia się specjalną szpachlówką, którą po wyschnięciu szlifuje się papierem ściernym, a następnie drewno pokrywa się farbą do gruntowania, jednak z uwagi na zawarte w niej substancje szkodliwe dla zdrowia, zaleca się w zamian pomalowanie dwu- lub trzykrotne farbami akrylowymi, bądź na bazie żywic alkilowych. W przypadku renowacji, gdy powierzchnia drewna była już malowana i nie ma złuszczeń lub pęknięć, wystarczy ją przetrzeć papierem ściernym i odkurzyć, natomiast gdy była malowana większą liczbę razy – warstwy istniejące należy usunąć za pomocą opalarki lub przy użyciu preparatów chemicznych, których zastosowanie powoduje pęcznienie powłoki i wówczas łatwo usuwa się ją metalową szpachelką lub szlifierką mechaniczną – następnie drewno trzeba zaimpregnować.
Blacha ocynkowana stanowi na ogół złe podłoże dla większości powłok malarskich z uwagi na trudności w uzyskaniu dobrej przyczepności do bardzo gładkiej powierzchni. W zależności od stopnia zanieczyszczenia, w celu odpowiedniego przygotowania powierzchni ocynkowanych przed malowaniem stosuje się szlifowanie na mokro z użyciem płynu amoniakalnego połączone z płukaniem wodą lub oczyszczanie strumieniowo-ścierne połączone z oczyszczanie sprężonym powietrzem. Zanieczyszczenia mechaniczne oraz produkty korozji usuwa się również przez szczotkowanie szczotkami z twardego włosia naturalnego lub sztucznego albo papierem ściernym – podłoże przygotowane do malowania powinno być suche i pozbawione wszelkich zanieczyszczeń, zaś po oczyszczeniu zaleca się natychmiastowe malowanie.
Podłoża ze stali wymagają dokładnego oczyszczenia z rdzy, tłuszczy, soli, kurzu itp. Najlepsze efekty uzyskuje się poprzez zastosowanie metody strumieniowo-ściernej, jednak biorąc pod uwagę wymogi ekologiczne jest to metoda – zwłaszcza przy renowacji, bardzo kosztowna i dlatego powierzchnię pod malowanie oczyszcza się roztworami detergentów lub tamponami nasączonymi benzyną ekstrakcyjną. Detergenty usuwa się z powierzchni poprzez zmywanie ich słodką wodą, a następnie - podłoże osusza się i nakłada na nie farbę pędzlem, wałkiem lub metodą natryskową.
Jednym ze sposobów wykańczania powierzchni betonowych, a szczególnie posadzek, jest ich malowanie – na rynku budowlanym znajduje się wiele produktów chemicznych pozwalających uzyskać nawierzchnię odporną na ścieranie i wilgoć, a jednocześnie spoistą i o jednolitym kolorze, którą można odświeżać co kilka lat, malując na dowolny kolor. Gwarancją otrzymania trwałej powłoki jest odpowiednie przygotowanie podłoża – wszelkie pęknięcia i wykruszenia należy odkurzyć, ubytki uzupełnić oraz usunąć plamy z olejów. Powierzchnie przeznaczone do powtórnego malowania powinno się oczyścić poprzez usunięcie uprzednio nałożonych warstw farby, a jeżeli jest to niemożliwe na całej powierzchni, to przynajmniej w miejscach złuszczeń istniejącej powłoki – przy zastosowaniu specjalnych zmywaczy chemicznych. Rodzaj farb należy dostosować do przeznaczenia pomieszczeń, bowiem inne stosuje się w pomieszczeniach przemysłowych i usługowych, a inne w garażach czy też piwnicach. Najlepszymi do malowania posadzek betonowych są gotowe wyroby składające się z farb: gruntującej, nawierzchniowej i koloryzującej, przy czym należy pamiętać o zapewnieniu dobrej wentylacji przy wykonywaniu tych prac.
TECHNIKI NANOSZENIA POWŁOK MALARSKICH
I. Malowanie pędzlem – jest najstarszą techniką nakładania farb i lakierów, wyroby przeznaczone do malowania tym narzędziem muszą charakteryzować się długim czasem schnięcia oraz nie powinny zawierać agresywnych rozpuszczalników. Dobrymi farbami do nanoszenia pędzlem są farby alkilowe, olejne, uretanowe oraz epoksydowe i poliuretanowe.
II. Malowanie wałkiem – to metoda prosta i bardzo wydajna. Dobrymi do nanoszenia są farby alkilowe, olejne, uretanowe i poliuretanowe. Przy malowaniu wałkiem niezbędna jest tacka podzielona zwykle na dwie części: wanienkę do farby oraz siatkową lub żebrowaną płaszczyznę do odciskania jaj nadmiaru. W zależności od rodzaju podłoża i używanego produktu pod malowanie stosuje się różnego rodzaju wałki np.: z długim włosiem do powierzchni chropowatych, futerkowe do farb rozpuszczalnikowych, wałki gąbkowe do farb wododyspersynych.
III. Malowanie metodą ścierania i przecierania gąbką lub szmatą – polega ona na pokryciu powierzchni farbą o jaśniejszym odcieniu, a następnie nałożeniu w specjalny sposób farby o odcieniu ciemniejszym (lub odwrotnie) – przez co uzyskuje się efekt miękkości i ciepła lub chłodnego kamienia, płynących chmur lub ozdobnej faktury tynku. W ten sposób maluje się tynki suche, gładkie i zgruntowane.
IV. Mechaniczne wykonywanie powłok malarskich odbywa się za pomocą aparatów natryskowych. W zależności od sposobu rozpylania farby rozróżnia się aparaty:
1) do natrysku mechanicznego - obecnie rzadko stosowane;
2) do natrysku pneumatycznego – przy czym do drobnych napraw można używać pistoletów ze zbiornikiem na farbę;
3) do natrysku hydrodynamicznego, gdzie stosuje się metody:
- airless – rozpylania bezpowietrznego,
- air combi (aircoat) – rozpylanie bezpowietrzne z możliwością malowania miejsc trudnodostępnych (wgłębień, załomów itp.),
- hot spray – podgrzanie farby przed jej naniesieniem na malowaną powierzchnię – umożliwia to położenie grubszej warstwy w jednym cyklu malowania, uzyskanie bardziej szczelnej powłoki, zmniejszenie zużycia rozpuszczalników, krótszy czas wysychania farby i lepszą estetykę malowanych powierzchni - metoda ta wymaga zastosowania agregatu do malowania hydrodynamicznego wraz ze specjalnym podgrzewaczem.
WYROBY MALARSKIE DO SPECJALNYCH ZASTOSOWAŃ
I. Ochrona przed „graffiti” – czyli przed farbami w spray’u, za pomocą pokrycia odpowiednią powłoką lub impregnatem, które chronią zarówno przed wnikaniem farby w głąb, jak i przed wodą opadową, promieniowaniem UV, kurzem itp.
II. Farby proszkowe – stosowane wyłącznie na podłoża metalowe - ich nakładanie polega na napyleniu proszku na powierzchnię metodą elektrostatyczną. Najczęściej stosowane farby to:
- epoksydowe – do malowań wewnętrznych;
- epoksydowo-poliestrowe (hybrydowe) – odporne na promieniowanie UV;
- poliestrowe – wykazujące odporność na czynniki atmosferyczne i promieniowanie UV;
- poliuretanowe – przy dobrym wyglądzie i połysku, gorsze od poliestrowych;
- akrylowe – rzadko stosowane ze względu na wady powłok i trudności w przechowywaniu.
Wyrobami budowlanymi pokrywanymi farbami proszkowymi są m.in.: okucia budowlane, poręcze, rynny, stolarka aluminiowa oraz urządzenia pracujące w podwyższonej temperaturze (takie jak kaloryfery, grzejniki, elementy instalacji c.o., piece centralnego ogrzewania).
III. Ogniochronne farby pęczniejące – ich zadaniem jest wytworzenie warstwy izolującej stal od ognia oraz zachowanie przyczepności powłoki po pożarze. Powłoki pęczniejące są wrażliwe na wodę, w środowisku naturalnym wykazują ograniczone parametry ochronne, a w środowiskach wilgotnym i mokrym tracą właściwości pęczniejące. Ich trwałość to: kilkanaście miesięcy - przy powłokach zewnętrznych oraz kilka lat – w środowisku suchym i narażonym jedynie na okresowe działanie wilgoci.
ZASADY BHP PRZY ROBOTACH MALARSKICH
- Podczas wykonywania robót malarskich na wysokości należy zwracać uwagę na stabilne ustawianie drabin, pomostów, rusztowań itp..
- Przy malowaniu dachów i innych elementów na wysokości, gdy nie można użyć w/w urządzeń, robotnicy powinni być asekurowani pasami bezpieczeństwa.
- Maszyny i urządzenia zasilane energią elektryczną muszą być używane zgodnie z ich przeznaczeniem i instrukcją obsługi oraz poddawane stałym i terminowym przeglądom technicznym, zgodnie z zaleceniami ich producenta. Zabrania się używania uszkodzonych maszyn i przewodów elektrycznych.
- Niedopuszczalne jest wykonywanie metodą natryskową powłok z materiałów zawierających w swym składzie chrom lub ołów oraz ich szlifowanie – bez zastosowania masek ochronnych na nos i usta.
- Malowanie metodą natryskową winni wykonywać jedynie pracownicy przeszkoleni w tym zakresie.
- W trakcie pracy z materiałami zawierającymi ługi lub wykazującymi właściwości alkaliczne należy stosować okulary ochronne na oczy, rękawice i odzież ochronną, a skórę twarzy i rąk trzeba zabezpieczyć kremem ochronnym.
- Podczas wykonywania prac z użyciem preparatów zawierających lotne rozpuszczalniki lub rozcieńczalniki organiczne w pomieszczeniach zamkniętych, należy je dobrze wentylować, a czas pracy w takich pomieszczeniach nie powinien przekraczać 4 godzin.
- W trakcie pracy z preparatami zawierającymi lotne rozpuszczalniki lub rozcieńczalniki organiczne oraz w miejscach gdzie są one przechowywane – trzeba bezwzględnie przestrzegać zakazu palenia oraz stosowania urządzeń iskrzących.
- Przed użyciem farby należy zapoznać się z informacjami dotyczącymi bhp, podanymi przez producenta na opakowaniu lub w instrukcji stosowania.
ODBIÓR ROBÓT MALARSKICH
Odbiór robót malarskich następuje po stwierdzeniu zgodności ich wykonania z projektem budowlanym, specyfikacją techniczną wykonania i odbioru robót oraz dokumentacją powykonawczą,
w której podane są uzgodnione zmiany, powstałe w toku wykonywania robót malarskich oraz po przeprowadzeniu badania powłok malarskich.
Badanie powłok przy ich odbiorze należy przeprowadzić nie wcześniej niż po 14 dniach od zakończenia ich wykonywania – przeprowadza się go w temperaturze co najmniej +5ºC i przy wilgotności względnej powietrza nie wyższej niż 65%.
Badania powłok malarskich należy wykonać w następujący sposób:
- sprawdzenie wyglądu zewnętrznego – wizualnie, w świetle rozproszonym z odległości około 0,5 m;
- sprawdzenie zgodności barwy i połysku – przez porównanie w świetle rozproszonym barwy i połysku wyschniętej powłoki z wzorcem producenta farby;
- sprawdzenie odporności powłok na wycieranie – poprzez lekkie, kilkakrotne pocieranie jej powierzchni wełnianą lub bawełnianą szmatką w kolorze kontrastowym do powłoki, jeżeli na szmatce nie wystąpiły ślady farby – powłokę należy uznać za odporną na wycieranie;
- sprawdzenie przyczepności powłoki na podłożach mineralnych i mineralno-włóknistych – przez wykonanie skalpelem siatki prostopadłych nacięć o boku oczka 5 mm – po 10 oczek w każdą stronę, a następnie przetarciu pędzlem naciętej powłoki – przyczepność powłoki należy uznać za dobrą, jeżeli żadne z oczek nie wypadnie;
- sprawdzanie przyczepności powłoki na podłożach drewnianych i metalowych – metodą opisaną w normie PN-EN-ISO 2409;
- sprawdzanie odporności na zmywanie – przez pięciokrotne silne potarcie powierzchni mokrą, namydloną szczotką z twardej szczeciny, a następnie dokładne spłukanie jej wodą za pomocą miękkiego pędzla – można ją uznać za odporną na zmywanie, jeżeli piana mydlana na szczotce nie ulegnie zabarwieniu oraz jeżeli po wyschnięciu cała badana powłoka będzie miała jednakową barwę i nie powstaną prześwity podłoża.
Wyniki sprawdzenia i badań powłok należy odnotować w formie protokołu z kontroli i badań, który powinien zawierać:
- ocenę wyników badań;
- stwierdzenie zgodności lub niezgodności wykonania robót;
- wykaz wad i usterek ze wskazaniem sposobu ich usunięcia.
TAPETOWANIE I RODZAJE TAPET
Tapetowanie polega na naklejaniu pasów tapety na odpowiednio przygotowane podłoże, które stanowią ściany oraz (rzadziej) sufity pomieszczeń. Do zalet związanych z tą metodą prac i stosowaniem tapet należy:
- możliwość ukrycia nierówności ścian poprzez zastosowanie tapet o głęboko tłoczonych powierzchniach i o dużych wzorach;
- łatwość utrzymania ścian w czystości przy tapetach zmywalnych;
- możliwość wyciszenia wnętrza przy zastosowaniu tapet korkowych, tekstylnych oraz grubych tłoczonych;
- możliwość ocieplenia ściany – przy dotyku ściana wyłożona tapetą sprawia wrażenie cieplejszej niż malowana.
Rodzaje tapet:
- papierowe – powstałe z jednej, dwóch lub trzech warstw papieru, do stosowania na powierzchniach idealnie gładkich;
- akrylowe – wykonane z warstwy spodniej – papierowej i wierzchniej z pianki akrylowej, są bardzo delikatne;
- winylowe – ich warstwa spodnia jest papierowa, zaś wierzchnia powstała z winylu spienionego lub gładkiego - do wykorzystania na powierzchniach idealnie gładkich, niektóre rodzaje można malować farbami;
- z włókna szklanego – przeznaczone do pokrywania farbami i w zasadzie nie stosuje się ich bez malowania;
- z korka – wykonane z warstwy spodniej – papierowej i wierzchniej z cienkich płatów korka, z racji ich grubości nadają się do maskowania niewielkich nierówności ścian - po pomalowaniu lakierem bezbarwnym do drewna są odporne na wodę;
- na fizelinie – są to tapety papierowe lub winylowe podklejone warstwą fizeliny, doskonale maskują nierówności i spękania ścian oraz idealnie układają się na podłożu z płyt gipsowo-kartonowych - przy czym klej nanosi się na ścianę co ułatwia pracę i skraca czas wykonywania robót;
- tekstylne – wykonane z warstwy podkładowej – papier z fizeliną i wierzchniej z tkaniny z włókien naturalnych (len, jedwab, wełna) lub syntetycznych - są nakładane na odpowiednio przygotowane podłoże, nadają się do czyszczenia środkami do tkanin;
- Rauhfazer – jest to odmiana tapet papierowych składających się z kilku warstwa papieru, w którym umieszczono włókna drzewne tworzące strukturę - dobrze kryją nierówności podłoża i są trwałe, można je wielokrotnie malować na dowolny kolor;
- natryskowe – dostępne w postaci sypkiej mieszanki ze składników naturalnych (włókien jedwabiu, celulozy, bawełny, włókien mineralnych, barwników oraz kleju roślinnego) lub jako płynne preparaty z żywic syntetycznych, dobrze maskują nierówności ścian i tworzą trwałą elastyczną okładzinę - do ich układania używa się zarówno specjalistycznego sprzętu oraz można układać ją packą - metodą tą można pokryć nie tylko ściany i sufit, lecz również kaloryfery, rury stalowe i plastikowe oraz powierzchnie drewniane, nie nadają się jednak do pomieszczeń wilgotnych;
- specjalne – wykonane z materiałów naturalnych (bambus, trzcina, egzotyczne trawy itp.), tapety welurowe impregnowane substancją odporną na zaplamienie oraz okładziny z grubej, prasowanej fizeliny z dodatkiem opiłków aluminium, tapety te, które de facto można uznać za okładziny, stosuje się w wystroju komponowanych wnętrz restauracji, barów, kawiarni, pubów itp.
ROBOTY TAPECIARSKIE
- Przygotowanie podłoża – ściana pod tapetę powinna być czysta, bez kurzu, tłustych plam, pleśni, sucha, gładka i niealkaliczna; wszelkie spękania i nierówności należy naprawić metodą szpachlowania. Stare warstwy farb klejowych lub wapiennych trzeba usunąć szpachelką, mogą natomiast pozostać warstwy farby emulsyjnej (o ile są dobrze przylegające i nieuszkodzone) – należy je umyć dokładnie wodą z detergentem, zaś ściany malowane uprzednio farbą olejną zeszlifować i odkurzyć lub usunąć powłokę za pomocą preparatów do usuwania farb olejnych. Warstwy starych tapet powinno się usunąć, posługując się gotowymi płynami lub koncentratami przeznaczonymi do tych celów. Po oczyszczeniu i wyrównaniu podłoże pod tapetę należy zagruntować rozcieńczonym klejem lub gotowym preparatem gruntującym.
- Kleje do tapet – produkowane są w postaci proszku, który rozrabia się z bardzo zimną wodą, lub jako gotowe do użycia preparaty. Aktualnie dostępne są kleje przeznaczone do konkretnego rodzaju tapety lub kleje uniwersalne, które można stosować do wszystkich rodzajów tapet – w zależności od ich rodzaju producent podaje proporcje woda-klej. Natomiast mieszanie różnych rodzajów kleju jest niedopuszczalne.
- Narzędzia i sprzęt do tapetowania – do cięcia tapet potrzebne są: blat lub długi stół, a także nóż lub nożyce oraz liniał tapeciarski. Nożyczki lub nożyk introligatorski (z odłamywanymi ostrzami) przydadzą się do odcinania małych elementów lub nacinania otworów, pędzel ławkowiec lub wałek malarski z futerkiem – do nanoszenia kleju. Przy rozrabianiu kleju wymagane jest wiadro ocynkowane lub plastikowe oraz mieszadło wiertarkowe. Szpachla spełni swoje funkcje podczas czyszczenia ścian i usuwania starych tapet; szczotka tapeciarska, gąbka, miękka tkanina, wałek gumowy – przy dociskaniu krawędzi; wałek kolczasty – dziurawieniu starej tapety przed nasączeniem jej płynem do usuwania tapet. Poza tym potrzebne mogą być: papier ścierny, drabina, przenośny stojak itp.
ODBIÓR ROBÓT TAPECIARSKICH
- Powierzchnie pokryte tapetami powinny charakteryzować się dużą estetyką wykonania – niedopuszczalne jest występowanie pęcherzy, zmarszczeń i plam kleju.
- W całym pomieszczeniu tapeta musi mieć ten sam odcień kolorystyczny.
- Przy tapetach o wyraźnym wzorze graficznym, dla uzyskania jego jednolitości, sąsiadujące ze sobą pasy (bryty) tapety należy ułożyć z odpowiednim przesunięciem.
- Linie łączenia ze sobą poszczególnych pasów tapety powinny być pionowe, a krawędź górna tworzyć linię poziomą.
- Bryty tapety muszą mieć odpowiednią długość i szerokość – aby przy styku z ościeżnicami, listwami przypodłogowymi itp. nie było widać podłoża.
- Jeżeli projekt aranżacji wnętrza nie przewiduje inaczej, nie dopuszcza się łączenia poszczególnych pasów tapety na wysokości ścian.
- Niedopuszczalne jest łączenie brytów w narożu.
- Wycięcia tapet w miejscach osadzenia osprzętu (np. elektrycznego) nie mogą być widoczne po zamontowaniu tego osprzętu.
- Pasy tapety powinny być przyklejone do podłoża na całej powierzchni, ze szczególnym uwzględnieniem ich krawędzi.
Ciąg dalszy nastąpi…
Architekt IARP
członek Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej IARP, delegat na Zjazd Krajowy POOIA